ΤΟ ΦΑΣΙΣΜΟ ΒΑΘΙΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕ ΤΟΝ…

   Σε συνθήκες οξύτατης οικονομικής κρίσης, εμφανούς αποτυχίας του εγχειρήματος ευρωπαϊκής  ολοκλήρωσης  και παρακμής των κυρίαρχων ιδεολογικοπολιτικών μορφών διαχείρισης της αστικής κοινωνίας (φιλελευθερισμός-σοσιαλδημοκρατία) σημαντικές δυνάμεις του αστισμού στην Ευρώπη στρατεύονται εσπευσμένα και ανοικτά με τον εθνικισμό και τους πολιτικούς εκφραστές του, συμπεριλαμβανομένων και ακραιφνώς νεοφασιστικών εκδοχών αυτού. Στην ήπειρο που είχε εκατόμβες θυμάτων εξαιτίας του φασισμού οι ορδές του τελευταίου κάνουν και πάλι την απειλητική εμφάνισή τους.

     Κατά μια ανάγνωση αρκετά διαδεδομένη, ο φασισμός μπορεί να προσεγγιστεί σαν μια ακραία, μαζική, εκδήλωση αυταρχισμού και απόλυτων ιδεολογικών σχημάτων που δύναται να επιβληθούν από ένα ισχυρό -πιθανότατα στρατιωτικοποιημένο- υποκείμενο. Υπό το ίδιο -μάλλον πασιφιστικό- πρίσμα ο φασισμός είναι μόνο δολοφονίες, πόλεμοι, δικτατορίες και θηριωδίες. Επίσης δημοφιλής φαίνεται η έμφαση στα χαρακτηριστικά του φασισμού που σχετίζονται με άρνηση-στέρηση της ελευθερίας του λόγου και του πνεύματος, της αναλγησίας, καταπίεσης της διαφορετικότητας, μια προσέγγιση που αναδεικνύει σημαντικά ζητήματα και η οποία εκκινά μάλλον από φιλελεύθερες αφετηρίες.

    Ο φασισμός όμως δεν είναι καθόλου μόνο τα παραπάνω. Οι δημοφιλείς αυτές προσεγγίσεις, αν και φωτίζουν πτυχές του φαινομένου, αποτυγχάνουν να αποκαλύψουν τον ιστορικά εγκληματικό ρόλο του φασισμού, ανάγοντας πρακτικές, μεθόδους και χαρακτηριστικά του φασισμού σε μια υπεριστορική «ουσία» του.

    Ο φασισμός, τέκνο του βαθύτατα παρηκμασμένου καπιταλισμού, συνιστά πολεμικό συνασπισμό της μεγάλης αστικής τάξης με στρώματα αφηνιασμένων από την κρίση μικρο-μεσαίων αστών, με το λούμπεν προλεταριάτο (κάθε λογής καθάρματα του υπόκοσμου) αλλά και με στερούμενους ταξικής συνείδησης μισθωτούς εργαζόμενους. Αποτελεί πολεμική συμμαχία των «ύστερων ημερών», το μόνο ιδεολογικό-πολιτικό μόρφωμα που μπορεί να προτάξει η αστική τάξη εναντίον των κοινωνικών εχθρών της, όταν η εξουσία της απειλείται αποφασιστικά σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης (κατάρρευσης δηλαδή του επίσημου κράτους και των κατασταλτικών μηχανισμών του). Η γρήγορη ανάπτυξη της Χρυσής Αυγής και εκδίπλωση της εγκληματικής δράσης της αποκαλύπτει, συν τοις άλλοις, ότι η άρχουσα τάξη έχει πάρει τα ιστορικά μαθήματά της, ότι έχει σε μεγάλο βαθμό γνώση των κινδύνων που την απειλούν.

     Θεμελιακή ιδέα του εθνικισμού/φασισμού  είναι αυτή του έθνους, της φαντασιακά υπερταξικής κοινότητας των ιδιωτών-ιδιοκτητών,   εντός της οποίας και με επικεφαλής το συγκεντρωτικό  εθνικό κράτος  οι ίδιοι παραμένοντας ιδιώτες μπορούν να προσβλέπουν σε προστασία των συμφερόντων τους και σε αλληλεγγύη στο αγώνα εναντίον εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών.

     Η γοητεία  του έθνους ως κοινότητας για την  οποία αξίζει κανείς να πολεμήσει και να θυσιαστεί δεν είναι κάτι που καλλιεργείται μόνο από την εθνικιστική προπαγάνδα  και την εθνοκεντρική κρατική εκπαίδευση, αλλά πηγάζει και από την καθημερινή συνείδηση μεγάλου μέρους των μελών της αστικής κοινωνίας, κυρίως των μικρομεσαίων ιδιωτών - ιδιοκτητών  (των εξοικειωμένων με σχέσεις οικονομικού ανταγωνισμού και εκμετάλλευσης μισθωτής εργασίας, και διαποτισμένων συνειδησιακά από αυτές) αλλά και τμήματος των μισθωτών εργαζομένων   με ασθενή έως ανύπαρκτη εμπειρία ταξικής συλλογικότητας. Αυτοί, ιδιαίτερα όταν επιδεινώνεται η κοινωνική τους θέση και δε μπορούν να διακρίνουν προοπτικές αυθεντικής κοινωνικής αλληλεγγύης και συντροφικότητας, στρέφονται προς πλασματικές συλλογικότητες, οι οποίες όμως στην εμπειρικά δοσμένη πραγματικότητα εμφανίζονται ως αυτονόητες. Στην καθημερινή  συνείδηση ανθρώπων για τους οποίους η κοινωνία των ιδιωτών-ιδιοκτητών συνιστά μια δεδομένη και θεμιτή  πραγματικότητα, το έθνος (με την κρατική του υπόσταση,  εθνική κυβέρνηση και εθνικό στρατό) εκλαμβάνεται συνήθως ως η μόνη εφικτή συλλογικότητα.

     Ο φασισμός ενσαρκώνει και εκφράζει στο έπακρο την ανταγωνιστική εκμεταλλευτική «λογική» της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας, καλλιεργεί το φόβο και τη δουλοπρέπεια, το μίσος για τους «ταπεινούς και καταφρονεμένους» και συνάμα την υποταγή στα αφεντικά, υπονομεύει την ταξική συνειδητοποίηση και συσπείρωση  των εργαζομένων, την αλληλεγγύη μεταξύ των λαών, καταργεί  την ελπίδα για κοινωνική δικαιοσύνη και χειραφέτηση.

     Γι’ αυτό και η καταπολέμηση του φασισμού συνάπτεται καθοριστικά με τον αγώνα κατά του  κοινωνικού  ανταγωνισμού, της αποξένωσης και εξαθλίωσης,  αλλά και  με τη συνειδητοποίηση της δυνατότητας διεξόδου προς ένα μέλλον πραγματικής κοινωνικής αλληλεγγύης και συντροφικότητας. Σε έναν κόσμο βυθισμένο σε οξύτατη κρίση, με εκτενή αποσταθεροποίηση των όρων επιβίωσης και διάχυτα τα αισθήματα απόγνωσης, η όποια αντι-φασιστική πολιτική δραστηριότητα  δε μπορεί να έχει προοπτικές χωρίς την ανάδειξη των σύγχρονων δυνατοτήτων χειραφέτησης της εργασίας και  την καλλιέργεια ισχυρής πεποίθησης  για το εφικτό μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

     Η περαιτέρω πρόοδος του πολιτισμού, το μέλλον της ανθρωπότητας,   δε θα κριθούν από την κατίσχυση κάποιων βιολογικά ανώτερων εθνών/φυλών, αλλά από την απόσπαση των υλικών και πνευματικών μέσων παραγωγής από την εξουσία του κεφαλαίου και τη μετατροπή τους σε συλλογική ιδιοκτησία της κοινωνίας, σε μέσα  συνεργατικής–συντροφικής ικανοποίησης των ανθρώπινων αναγκών.