Νέο πρόγραμμα σπουδών: Έ-έ-έρχεται (ή ερχόμαστε;)

Τα τελευταία 2 χρόνια ακούμε για μία επικείμενη αλλαγή του Προγράμματος Σπουδών στην σχολή μας. Το νέο πρόγραμμα σπουδών και το τι αυτό θα περιλαμβάνει είναι ένα θέμα που αφορά και απασχολεί όλους τους φοιτητές της σχολής μας.  Παρόλα αυτά οι διαδικασίες για την διαμόρφωση του νέου προγράμματος προχωρά κρυφά από τους φοιτητές(βλ. τις συνεχείς  προσπάθειες του προέδρου να απόκρυψει τις  επιτροπές που συζητούν για το πρόγραμμα), παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες του φοιτητικού μας συλλόγου, μέσα από μαζικές παραστάσεις στη συνέλευση των καθηγητών και στον πρόεδρο της Ιατρικής, να λάβει κάποια ενημερωση για τις κατευθύνσεις του, αλλά και για το σε ποιο στάδιο βρίσκεται η επεξεργασία του.  Η πρώτη ενημέρωση που είχαμε ήταν μια ανακοίνωση στην ιστοσελίδα της σχολής, με τίτλο “Καλοκαιρινός Αποχαιρετισμός”, τον Ιούλιο του 2015. Ακολούθησε μετά από καιρό ( συγκεκριμένα αρχές Δεκέμβρη του 2016) και μετά από πιέσεις που ασκήθηκαν μια δεύτερη ανακοίνωση του Προέδρου της σχολής που προσπαθεί να μας πείσει για το πόσο καλό είναι το νέο πρόγραμμα σπουδών, κάνοντας λόγο για προγράμματα σπουδών και Ιατρική που βασίζονται στις κοινωνικές ανάγκες. Πότε όμως, και ποιο

πρόγραμμα σπουδών έμαθε στους γιατρούς να εξασφαλίζουν ελεύθερη πρόσβαση σε άστεγους, μετανάστες, πρόσφυγες και ανασφάλιστους; Μάλλον κανένα. Αντίθετα αυτό που βλέπουμε είναι  κάποιους καθηγητές των κλινικών μας να αντιμετωπίζουν τους ασθενείς, σαν άτομα «δεύτερης κατηγορίας;». Και αν ο πρόεδρος του Τμήματος της Ιατρικής Α.Α. Γαρύφαλλος θέλει να μας πείσει πως βάζοντας κλινικές δεξιότητες  από το πρώτο έτος θα αναβαθμίσει την εκπαίδευση μας, να του θυμίσουμε πως στο ήδη υπάρχον πρόγραμμα σπουδών ποτέ του δεν τον ένοιαξε αν 8/10 φορές στις υποχρεωτικές κλινικές που είναι, υποτίθεται για να μαθαίνουμε, βλέπουμε συνεχώς τα ίδια και τα ίδια περιστατικά, χωρίς να υπάρχει διάθεση από κανέναν να δείξει κάτι που όντως να εκπαιδεύει και να μαθαίνει τον φοιτητή. Να του θυμίσουμε επίσης πως βασικές γνώσεις όπως  ALS,ATLS,  BLS  παρέχονται σε σεμινάρια, εκτός σχολής και μάλιστα πολλές φορές επι πληρωμή, χωρίς ποτέ αυτά να είναι ενσωματωμένα, χωρίς επιπρόσθετες ώρες στο ήδη υπάρχον πρόγραμμα σπουδών.  Να του θυμίσουμε επίσης την κατάσταση στα νοσοκομεία, που είναι υποστελεχωμένα, έχουν ελλείψεις σε αναλώσιμα, σε υλικοτεχνικές υποδομές, σε κρεβάτια σε μονάδες ΜΕΘ, και στα πλαίσια των οποίων δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να ασκηθεί «ιατρική που θα βασίζεται στις κοινωνικές ανάγκες».

Και για του λόγου το αληθές το μόνο που μας προσφέρει το νέο πρόγραμμα

σπουδών είναι: 

- εισαγωγή «αλυσίδων» και προαπαιτουμένων μαθημάτων

- blocks μαθημάτων

-μείωση της εξεταστικής περιόδου από 5 σε 2 εβδομάδες

- διαρκείς εξετάσεις κατά τη διάρκεια του εξαμήνου με τεστάκια και προόδους

 - χωρισμό του κύκλου σπουδών σε προκλινικό και κλινικό,( λες και δεν πρέπει αυτά να αποτελούν από μόνα τους μια ενιαία οντότητα ως γνωστικό αντικείμενο)

- εισαγωγή ECTs

-  Κατά την κλινική άσκηση στο 6ο έτος ο κάθε  φοιτητής μπορεί να επιλέγει κατά βούληση οποιαδήποτε ιατρική ειδικότητα που μπορεί να την παρακολουθήσει για ένα διάστημα.  (  Εύηχο στ’ αυτιά πολλών,  αλλά  τί ισχύει ακριβώς;, θα το πιάσουμε στη συνέχεια..)

Δε λέμε όχι στο νέο πρόγραμμα σπουδών γιατί δε μας αρέσει η ιατρική, αλλά ακριβώς επειδή μας αρέσει.  Γιατί το νέο αυτό πρόγραμμα δεν έρχεται για να αναβαθμίσει τις σπουδές μας όπως πολύ έντεχνα προσπαθούν να μας κάνουν να πιστέψουμε. Έρχεται να εντατικοποιήσει τους ρυθμούς και τους όρους με τους οποίους σπουδάζουμε, να υποβαθμίσει το πτυχίο, αφαιρώντας από αυτό επαγγελματικά δικαιώματα καθώς και να διασπάσει το γνωστικό αντικείμενο της ιατρικής. Ας δούμε λίγο αναλυτικότερα τι γίνεται:

·Μείωση των εβδομάδων της εξεταστικής από 5 που είναι μέχρι σήμερα σε 2. Παράλληλα προβλέπεται η επιβολή  προόδων και τεστ και η συνεχής βαθμολόγηση της επίδοσης του φοιτητή στο εργαστήριο ή στην κλινική. Αρχικά αυτά παρουσιάστηκαν ως υποχρεωτικά, ωστόσο μετά από αντιδράσεις βαφτίστηκαν προαιρετικά. Βέβαια, πόσο προαιρετική θα είναι μια πρόοδος, την ίδια ώρα που μειώνουν την εξεταστική περίοδο; Εν τέλει αυτή η ασαφής διατύπωση αφήνει το περιθώριο αυτές οι πρόοδοι να γίνουν υποχρεωτικές. Παρότι η αλλαγή αυτή προβάλλεται από τα όργανα της σχολής και τους καθηγητές ως κατάργηση της εξεταστικοκεντρικής αντίληψης, στην πραγματικότητα πετυχαίνει ακριβώς το αντίθετο: Μετατρέπει τη σχολή σε ένα μόνιμο εξεταστικό κέντρο. Ωστόσο, όσο και αν θέλουν να μας πείσουν για το αντίθετο, το Πανεπιστήμιο δεν είναι σχολείο.  Είμαστε πια ώριμοι ενήλικες και ο καθένας μπορεί μόνος του  να ρυθμίζει τον ρυθμό και τον τρόπο με τον οποίο διαβάζει και μαθαίνει, με βάση τις δικές του ιδιαιτερότητες, χωρίς τον “βούρδουλα” της διαρκούς βαθμολόγησης.

·Εισαγωγή αλυσίδων μαθημάτων. Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι δεν θα μπορούμε να δώσουμε ένα μάθημα αν δεν έχουμε πρώτα περάσει κάποια άλλα. Δύο παραδείγματα θα μπορούσαν να είναι η Ανατομία Ι και ΙΙ ή οι Ανατομίες και η Χειρουργική. Αυτό θεωρητικά στηρίζεται στο ότι για να κατανοήσεις το δεύτερο μάθημα απαιτούνται κάποιες βασικές γνωσεις από το πρώτο. Όμως πρακτικά κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Στην πρώτη περίπτωση (ανατομία Ι και ΙΙ) τα αντικείμενα που πραγματεύονται τα δύο μαθήματα είναι εντελώς διαφορετικά, χωρίς καμία αλληλοεπικάλυψη. Στη δεύτερη περίπτωση (ανατομίες και χειρουργική) απαιτούνται μόνο κάποιες γενικές γνώσεις ανατομίας για να μπορεί κανείς να κατανοήσει τη χειρουργική και σε καμία περίπτωση οι εξειδικευμένες πληροφορίες που χρειάζεται να ξέρει για να περάσει τα μαθήματα της ανατομίας. Αν πάλι κάποιος δεν έχει ούτε εκείνες τις στοιχειώδεις γνώσεις που απαιτούνται για το δεύτερο μάθημα, απλούστατα δεν θα μπορέσει να το περάσει. Γίνεται λοιπόν σαφές, ότι οι αλυσίδες μαθημάτων δεν βοηθάν με κάποιον τρόπο τους φοιτητές ούτε εξυπηρετούν κάποιο παιδαγωγικό σκοπό. Αυτό που καταφέρνουν είναι να δυσκολεύουν τις σπουδές μας και την λήψη του πτυχίου μας, να κάνουν πιο εντατική την καθημερινότητα μας και να μας στερούν τη δυνατότητα να καθορίζουμε εμείς οι ίδιοι το ρυθμό των σπουδών μας!

· Στο ίδιο πλαίσιο κινούνται και τα blocks μαθημάτων, καθένα από τα οποία θα αποτελείται από 5-6 μαθήματα (π.χ. βιοχημεία, ιστολογία, φυσιολογία, παθολογία κλπ.). Τα blocks αυτά θα έχουν πολλαπλάσια ύλη και πολλαπλάσια δυσκολία και δεν θα μπορούμε να περνάμε το κάθε μάθημα ξεχωριστά αλλά θα πρέπει να τα περνάμε όλα μαζί. Επίσης, ο χωρισμός σε blocks ανά ανθρώπινα συστήματα εντείνει περεταίρω τον κατακερματισμό του γνωστικού αντικειμένου και αντιτίθεται στην ολιστική προσέγγιση της υγείας του ανθρώπου.

· Διάκριση του προγράμματος σε 3 κύκλους σπουδών: Προκλινικό 1^ο-2^ο έτος, Κλινικό 3^ο-5^ο έτος και αυστηρά και μόνο κλινική άσκηση στο 6^ο έτος. Κατά την κλινική άσκηση στο 6ο έτος ο κάθε φοιτητής μπορεί να επιλέγει κατά βούληση οποιαδήποτε ιατρική ειδικότητα που μπορεί να την παρακολουθήσει για ένα διάστημα.  Η αλλαγή αυτή γεννά πάρα πολλά ερωτήματα. Με ποιον τρόπο θα γίνεται η μετάβαση από τον έναν στον άλλο κύκλο σπουδών;  Θα προχωρούν όλοι οι φοιτητές από τον έναν κύκλο στον άλλο, ή θα υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια; (Δίδακτρα; Κι άλλες εξετάσεις;) Τι εξυπηρετεί η επιλογή ειδικοτήτων από τους εκτοετείς φοιτητές; Η αλλαγή αυτή σε συνδυασμό με την εισαγωγή των ECTs και μάλιστα με την ύπαρξη ίσων ECTs σε κάθε εξάμηνο υποδεικνύει μια κατεύθυνση διάσπασης του πτυχίου μας και μετατροπής του σε έναν ατομικό φάκελο προσόντων. Ο ατομικός φάκελος προσόντων αποτελεί το άθροισμα των ECTs που καθένας συλλέγει κατά τη διάρκεια των σπουδών του ή και μετέπειτα. Επίσης, η παρακολούθηση μιας ειδικότητας στο 6^ο έτος όσο δελεαστικό και αν αυτό, έρχεται να προστεθεί στην ήδη βεβαρυμένη εκπαίδευση του 6ου έτους, ανοίγει το δρόμο για τη λήψη ειδίκευσης ήδη απ’ το 6^ο έτος ή την διάσπαση του πτυχίου και τον περαιτέρω κατακερματισμό του γνωστικου αντικειμένου((π.χ. σε γιατρός χειρουργικών ειδικοτήτων και γιατρός παθολογικών ειδικοτήτων). Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις το πτυχίο μας παύει να είναι ενιαίο και δημιουργούνται εργαζόμενοι πολλών διαφορετικών ταχυτήτων (ανάλογα με τον αριθμό ECTs ή την ειδίκευση). Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι δεν θα μπορουμε να πραγματοποιούμε συλλογικές διεκδικήσεις στους εργασιακούς μας χώρους, δηλαδή ότι δεν θα μπορούμε να διεκδικούμε όλοι μαζί τα ίδια πράγματα. Αυτόματα, αυτό μεταφράζεται σε λιγότερες θέσεις εργασίας, χαμηλότερους μισθούς, αυξημένα ωράρια, ελάχιστα εργασιακά δικαιώματα, αλλά και σε γενικότερη υποβάθμιση των παροχών υγείας.

 Άρα τι έρχεται τελικά να μας φέρει το νέο πρόγραμμα σπουδών;

 Έρχεται να μετατρέψει τη σχολή σε ένα εξεταστικό κάτεργο, όπου δεν θα μπορούμε να καθορίσουμε εμείς οι ίδιοι το ρυθμό των σπουδών μας, όπως και προείπαμε. Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για όλους μας να ανταπεξέλθουμε, πόσο μάλλον για τους  συμφοιτητές μας που ήδη  ζορίζονται οικονομικά και παρατάνε τις σπουδές τους. ( Χαρακτηριστική και η δήλωση προέδρου ότι γι αυτούς που  σπουδάζουν  και δουλεύουν, «ας σταματήσουν  τις σπουδές τους», όπως ανέφερε.).

Αφενός, μέσω της εντατικοποίησης των όρων φοίτησης, επιτυγχάνεται οι φοιτητές να τρέχουν από το ένα μάθημα  στο άλλο, χωρίς να σηκώνουν κεφάλι και χωρίς να μπορούν να ασχοληθούν με άλλα πράγματα και να συμμετέχουν σε συλλογικές διαδικασίες. Έτσι δημιουργείται ένα μοντέλο φοιτητή που προλειαίνει το έδαφος για τον εργαζόμενο του αύριο, ο οποίος θα αποδεχθεί πολύ πιο εύκολα τα ατελείωτα ωράρια, το τσάκισμα των δικαιωμάτων του, την αυθαιρεσία του εργοδότη του, και που δεν θα έχει μάθει να διεκδικεί συλλογικά. Αφετέρου θέλουν ένα πανεπιστήμιο με εντατικούς ρυθμούς, χωρίς το «πρόβλημα  των πολιτικοποιημένων φοιτητών»  όπως λένε, που θα εξασφαλίζει καλύτερη  αξιολόγηση σχολών και Ιδρυμάτων και επομένως θα εξασφαλίζει χρηματοδότηση  κομμένη και ραμμένη στα μέτρα και τις ανάγκες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ και σίγουρα όχι βασισμένη στις πραγματικές ανάγκες της πληττόμενης πλειοψηφίας και των εργαζομένων εντός των πανεπιστημίων. (βλ. κλείσιμο ΤΕΙ και ανθρωπιστικών κλάδων γιατί απλά «δε συμφέρουν»).

Τέλος, δημιουργεί εργαζομένους πολλών ταχυτήτων, χωρίς συνολική εποπτεία του γνωστικού τους αντικειμένου, πειθήνιους και ευέλικτους, προσαρμόσιμους στις ανάγκες της αγοράς και κάθε εργοδότη-επενδυτή. 

Βέβαια, η αλλαγή του προγράμματος σπουδών με βάση τις παραπάνω κατευθύνσεις δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό που εμφανίστηκε στη σχολή μας. Αντίστοιχες αλλαγές επιχειρούνται ή έχουν ήδη γίνει τόσο στις άλλες Ιατρικές όσο και σε πολλές άλλες σχολές και αποτελούν τμήμα της εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης, που έχει ξεκινήσει χρόνια τώρα από τη συνθήκη της Μπολόνια και προχώρά με τα εκάστοτε νομοσχέδια για την παιδεία (Γιαννάκου, Διαμαντοπούλου-Αρβανιτόπουλου κλπ).

Όλες αυτές οι αλλαγές έρχονται σήμερα να εναρμονιστούν στις επιταγές και τις αξιολογήσεις των Ιδρυμάτων που προχωρούν και να καθορίσουν τον τρόπο λειτουργίας των σχολών. Ο δανεισμός-θηλιά, 138 εκ, ευρώ των ελληνικών πανεπιστημίων από τη ΕτΕΠ ( Ευρωπαική Τράπεζα Επενδύσεων), χρειάζεται «ανταποδοτικά» και «παραγωγικά» πανεπιστήμια. Αυτό δε θα μπορούσε να αφήσει απ’έξω τα προγράμματα σπουδών που πρέπει να ανταπεξέλθουν στις επιταγές των νέων δανειστών των Ιδρυμάτων. Λεφτά τα οποία θα βγούν από τα πανεπιστήμια και θα πάνε στο εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους.

Δε θέλουμε κανένα νέο πρόγραμμα σπουδών που να συνάδει με τις απαιτήσεις της τελευταίας αξιολόγησης του ΑΠΘ, που αναγνωρίζει ως πρόβλημα την πολιτικοποίηση των φοιτητών την ίδια ώρα που πετσοκόβει τα αποθεματικά των Ιδρυμάτων, απολύει εργαζομένους και οραματίζεται μείωση των εισακτέων  παρουσιάζοντας ταυτόχρονα τις σπουδές ως καθηκοντολόγιο και αποδοτικότητα με όρους κέρδους και «χρήσιμων επενδύσεων». Ε  λοιπόν, οι σπουδές είναι δικαίωμα και όχι υποχρέωση. Είναι δικαίωμα για τον καθένα να έχει πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και να έρχεται σε επαφη με τους επιστημονικούς κλάδους που τον ενδιαφέρουν. Είναι δικαίωμα για ένα πανεπιστήμιο που τον έλεγχο θα τον έχουν οι φοιτητές κι οι εργαζόμενοί του (από κατώτερα μέλη ΔΕΠ (όχι  προφανώς μεγαλοκαθηγητάδες), μέχρι τους καθαριστές και τους διοικητικούς υπαλλήλους).

Το ότι παλεύουμε ενάντια στο νέο πρόγραμμα σπουδών, δε σημαίνει ότι είμαστε ευχαριστημένοι με το ήδη υπάρχον! Θέλουμε μια Ιατρική σχολή και πανεπιστήμια που να ανταπεξέρχονται στις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες και ένα πρόγραμμα σπουδών που να μας παρέχει τις βασικές γνώσεις Ιατρικής. Ξέρουμε βέβαια ότι αυτό δε μπορεί να τελειοποιηθεί και να πραγματοποιηθεί στο ήδη υπάρχον σύστημα. Η υγεία είναι κάτι τα ολιστικό και δεν ορίζεται ως η απουσία ασθένειας αλλά ως η σωματική, πνευματική και κοινωνική ευεξία του ατόμου. Έτσι θα έπρεπε να δίνεται έμφαση στην πρόληψη και όχι μόνο στην αντιμετώπιση, και να υπάρχει έμφαση στην  πρωτοβάθμια υγεία. Επίσης, η υγεία των ανθρώπων εξαρτάται άμεσα από τα σύστημα περίθαλψης. Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, το δημόσιο και δωρεάν σύστημα περίθαλψης βρίσκεται στα όρια της διάλυσης λόγω της υποχρηματοδότησης, της υποστελέχωσης και των ελλείψεων που υπάρχουν σε αυτό. Παράλληλα εντείνονται οι αποκλεισμοί από αυτό. Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η υγεία του ανθρώπου εξαρτάται άμεσα από τις συνθήκες διαβίωσης, το τι και αν θα έχει να φάει, το αν θα έχει σπίτι να μείνει, το αν θα έχει ή όχι δουλειά, συνθήκες που διαρκώς γίνονται χειρότερες στα πλαίσια της κρίσης. Έτσι, δεν γίνεται να μην μας απασχολούν όλα αυτά τα ζητήματα και να μην παλεύουμε  για τη βελτίωση όλων αυτών και την ανατροπή των πολιτικών που τα προκαλούν.

Το πανεπιστήμιο επίσης, είναι και  ένας χώρος κοινωνικοποίησης, πολιτιστικής   ζύμωσης, πολιτικοποίσης, ένας χώρος-ορμητήριο κοινωνικών αγώνων. Ένας χώρος που τον έλεγχο θα έπρεπε να  τον έχουν οι φοιτητές και οι εργαζόμενοι, επιβάλλοντας τις ανάγκες τους!

Συνοψίζοντας ,παλεύουμε για ένα ενιαίο και ισχυρό πτυχίο  που θα είναι η μόνη προϋπόθεση για δουλειά, ενάντια στο μαύρο μέλλον της εργασιακής προοπτικής που μας ετοιμάζουν σε όλους τους κλάδους. Επίσης, παλεύουμε για ανθρώπινους ρυθμούς  και όρους σπουδών, όχι υποχρεωτικά αμφιθέατρα, για διπλή εξεταστική, για προπεριόδους, κοινή ύλη, κοινή εξέταση, κοινή βάση το 5 σε όλα τα μαθήματα. Επίσης διεκδικούμε δωρεάν εξοπλισμό, μεταφορές και κάθε είδους συγγράμμματα για όλους τους φοιτητές, καθώς και διευκολύνσεις στις σπουδές για τους φοιτητές που εργάζονται. Όλα αυτά γίνονται μέσα από συνεχή διεκδίκηση και αγώνες μέσα από τα συλλογικά μας όργανα, δηλαδή τις γενικές μας συνελεύσεις.